Osiedle Nikiszowiec

fot.Opengroup.com.pl

O OBIEKCIE

Osiedle robotnicze dla górników kopalni „Giesche” wybudowane w latach 1908–1918 z inicjatywy koncernu górniczo-hutniczego Georg von Giesches Erben. Osiedle zaprojektowali architekci Emil i Georg Zillmannowie z Charlottenburga, twórcy zabudowy Giszowca. Na budowę nowego osiedla przeznaczono obszar o powierzchni 20 hektarów, a docelowo miało w nim zamieszkać około 5000 robotników oraz urzędników.  Osiedle wybudowano w latach 1908-1918, a w  1911 roku oddano do użytku pierwszy blok mieszkalny. W Nikiszowcu zastosowano zwartą, blokową zabudowę o charakterze miejskim. Centralnym punktem układu urbanistycznego osiedla był wydłużony plac Wyzwolenia. Przy nim ulokowano najważniejsze budynki usługowe: sklepy, kościół, restaurację, posterunek policji. Na południe od placu Wyzwolenia i ulicy Janowskiej znajduje się zabudowa mieszkaniowa podzielona na kwartały. W Nikiszowcu wybudowano trzykondygnacyjne ceglane bloki, tworzące czworoboki z wewnętrznymi dziedzińcami, na których mieszkańcy mieli do dyspozycji chlewiki, komórki i piece do wypieku chleba. W efekcie powstało dziewięć takich budynków, połączonych przewiązkami. Uwagę zwracają – również zaprojektowane przez Zillmannów – urozmaicone detale architektoniczne, zdobiące wszystkie gmachy. W budynku dawnej publicznej pralni i magla znajduje się obecnie Oddział Muzeum Historii Katowic – Dział Etnologii Miasta.

RYS HISTORYCZNY

Powstanie osiedla sięga początku XX wieku, kiedy to koncern Georg von Giesches Erben zapoczątkował eksploatację nowych pokładów węgla w polu górniczym Reserve. Nazwę swą osiedle zawdzięcza zbudowanemu tutaj na początku XX wieku szybowi kopalnianemu „Nickischschacht” (dziś „Poniatowski”), który zaś otrzymał swoje miano na cześć barona Nickisch von Rosenegk, będącego członkiem rady nadzorczej ówczesnego właściciela tych terenów spółki „Spadkobiercy Jerzego Giesche” (niem. „Georg von Giesche’s Erben”). Nikiszowiec powstawał w latach 1908-1918, kiedy brakowało już miejsca dla robotników w Giszowcu. Projektantami kolonii byli Emil i Georg Zillmannowie. Oprócz budynków mieszkalnych w osiedlu mieściły się sklepy tzw. konzumy, szkoła, pralnia z suszarnią i łaźnią, a także monumentalny kościół p.w. Św.Anny. W 1960 roku Nikiszowiec stał się dzielnicą Katowic. W 1978 Nikiszowiec wpisano do rejestru zabytków i jest objęty ochroną prawną. Kopalnia "Wieczorek" skończyła działalność w 2018 roku. Od 2008 roku czynione były starania, aby Nikiszowiec uznano za pomnik historii. Rozporządzeniem Prezydenta RP osiedle zostało uznane za pomnik historii w 2011 roku.

NAGRODY I WYRÓŻNIENIA

• Rozporządzeniem Prezydenta RP z dnia 14 stycznia 2011 osiedle zostało uznane za Pomnik Historii.

GŁÓWNE ATRAKCJE

• Układ urbanistyczno-przestrzenny osiedla robotniczego Nikiszowiec z lat 1908–1918
• Kościół p. w św. Anny
• Mozaika na budynku poczty przy Placu Wyzwolenia
• Wystawy stałe w Oddziale MHK przy ul. Rymarskiej 4

WYSTAWY STAŁE

• "Woda i mydło najlepsze bielidło. W pralni i maglu na Nikiszowcu"
• "Wokół mistrzów Grupy Janowskiej"
• "U nos w doma na Nikiszu. We wnętrzu nikiszowieckiego mieszkania"

IMPREZY STAŁE

• Noc Muzeów w Oddziale MHK
• Industriada - Święto Szlaku Zabytków Techniki
• Art-Naif Jarmark
• Odpust u babci Anny
• Jarmark na Nikiszu

OFERTA EDUKACYJNA

• przedszkola     
• szkoły podstawowe (kl. I-III)     
• szkoły podstawowe (kl. IV-VI)  
• szkoły podstawowe (kl. VII - VIII)
• szkoły ponadpodstawowe
• osoby dorosłe
• seniorzy

OFERTA KOMERCYJNA / KULTURALNA

• eventy 
• konferencje     
• spotkania        
• koncerty          
• wystawy          

UDOGODNIENIA DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH: WC / dojazd windą na wyższe piętra

UDOGODNIENIA DLA DZIECI: przewijak / plac zabaw

WI-FI: tak

ZAKAZ PALENIA: tak

WC: tak / płatne

CZAS ZWIEDZANIA: 1-2 h

JĘZYKI: polski / angielski / niemiecki         

ZWIERZĘTA: tak

INNE: Osiedle Nikiszowiec jest dostępne przez cały rok bezpłatnie. Oddział Muzeum Historii Katowic jest czynny w wyznaczone dni i w ustalonych godzinach.

PARKING: tak / bezpłatny

GASTRONOMIA: tak / restauracje

SKLEP: tak / z pamiątkami, z art. spożywczymi

ATRAKCJE DODATKOWE: plac zabaw

MOŻLIWOŚĆ NOCLEGU: tak / w pobliżu

CENNIK/GODZINY OTWARCIA: https://mhk.katowice.pl/index.php/dla-zwiedzajacych/godziny-otwarcia-cennik-adresy

PŁATNOŚCI: wstęp bezpłatny, gotówka, karta płatnicza

POTRZEBNA REZERWACJA: tylko dla grup

USŁUGI DODATOWE: przewodnik za opłatą, audiogiud, lekcje muzealne, warsztaty (odpłatne, w Oddziale MHK)

0:12​ - Katowice, Osiedle Nikiszowiec