Szyb Prezydent, Kompleks Sztygarka

O OBIEKCIE

Szyb Prezydent stanowi  część kompleksu hotelowo-gastronomicznego o nazwie „Sztygarka”, który powstał na terenie dawnej kopalni, sięgającej swoimi korzeniami aż XVIII wieku. Wieżę wyciągową, stanowiącą niezwykle efektowny element kompleksu zbudowano w 1933 roku, a autorem projektu był inżynier Ryszard Heileman. Sposób w jaki iluminowana jest po zmierzchu, wywiera duże wrażenie na obserwatorach. Ciekawa jest także sama konstrukcja wieży, która wyróżnia się na tle innych, ponieważ jest ona żelbetowa, a jednak zachowuje szablonową formę wieży jednozastrzałowej, będącej niegdyś jedną z najnowocześniejszych w Europie. W 2008 roku wieża szybowa została wpisana do rejestru zabytków.

Kompleks Sztygarka to zespół zabytkowych obiektów znajdujących się na terenie dawnej kopalni „Prezydent” w Chorzowie. W kompleksie znajduje się m.in. restauracja „Prezydent”, w której do dyspozycji gości są również pokoje gościnne. Oprócz restauracji kompleks oferuje również ciekawe i klimatyczne wnętrza, urządzone w stylu retro w  „Kawiarni Pod Wieżą”. Tutaj czeka na gości pełna aromatu kawa oraz pyszne, domowe ciasta i desery. Kawiarnia usytuowana jest  w budynku zwyczajowo nazywanym „Sztygarka”, bo w okresie międzywojennym mieszkali tutaj sztygarzy.

W kolejnej zaadaptowanej przestrzeni, czyli „Magazynie Ciekłego Powietrza”, dawnej łaźni wojskowej i kopalnianej skraplarni powietrza powstała przestrzeń do spotkań i organizacji wydarzeń kulturalnych.  Po latach prac modernizacyjnych i remontowych udało się zaadaptować budynek, który stał się salą wielofunkcyjną, w której odbywają się koncerty, wydarzenia kulturalne i teatralne oraz imprezy towarzyskie i eventy. Ostatnią realizacją jest połączenie Sztygarki i „Magazynu Ciekłego Powietrza” oszklonym łącznikiem oraz zaadaptowanie na cele użytkowe dawnej kopalnianej dzwonnicy. Łącznik prowadzi również do loftowego Klubu Muzycznego „Tlenownia”. Z kawiarni jest już tylko krok do budynku dawnej kopalnianej straży pożarnej, zaaranżowanego z myślą o cyklicznych wystawach i wernisażach. W obiekcie, który nazwano „Galeria Straż Pożarna” mieści się również profesjonalnie wyposażona sala konferencyjna.

RYS HISTORYCZNY

Działalność górnicza na terenie kopalni była prowadzona do 1993 roku. Wówczas część budynków pokopalnianych rozebrano. Pozostały budynki dyrekcji, starej sali zbornej i kasyna, dawnego domu mieszkalnego sztygarów, kopalnianej straży pożarnej, magazynu ciekłego powietrza oraz nowego kasyna. Najbardziej charakterystyczną pozostałością po minionych czasach jest jednak 42-metrowa wieża szybu Prezydent, która do dziś przywołuje historię miasta i nadaje Sztygarce niezwykły klimat.

Wieża wyciągowa szybu ,,Prezydent” należącego do dawnej kopalni węgla kamiennego przy granicy Chorzowa Starego i byłej Królewskiej Huty, na terenie pomiędzy ulicami Piotra Skargi i Tadeusza Kościuszki jest fragmentem jednej z najstarszych i najdłużej ,,fedrujących” kopalń górnośląskich, najcenniejszym reliktem górnictwa węglowego w Chorzowie.

Wieża wyciągowa, służąca do podnoszenia węgla za pomocą dwóch zbiorników wypróżnianych spodem, została wybudowana w 1933 r. według projektu inż. Ryszarda Heilemana z Katowic, który wykorzystał francuskie wzory technologiczne. Jej budowa finansowana była przez kapitał polsko-francuskiej spółki ,,Skarboferm”. Początkowo szyb nosił imię ,,Wielki Jacek”, od 1937 r. – ,,Prezydent” na cześć Prezydenta RP Ignacego Mościckiego, związanego w tamtych latach z Chorzowem. Wieża typu zastrzałowego, o wyjątkowej, żelbetowej konstrukcji i wysokości 42 m – jako jedna z najnowocześniejszych wówczas w Europie – posiada dwa koła linowe o średnicy 5,5 m ustawione równolegle obok siebie. Wraz z urządzeniami towarzyszącymi, w tym skipem o pojemności 10 ton, była w stanie wydobyć na powierzchnię ponad 320 ton węgla na godzinę! Obok wieży znajdowały się budynki maszyny wyciągowej i sortowni (rozebrane w 1996 r.).

Dzieje samej kopalni sięgają 1791 r., kiedy to pod nazwą ,,Prinz Carl zu Hessen” rozpoczęła wydobycie w rejonie dzisiejszej stacji kolejowej Chorzów Miasto. Powstała z inicjatywy hrabiego Friedricha Wilhelma von Redena, od 1800 r. pod nazwą ,,Königsgrube” (Król). Kopalnia ta szybko się rozrastała i z czasem podzielona została na cztery pola wydobywcze: zachodnie (1860 – św. Barbara, z szybem przy obecnej ul. Lompy), wschodnie (1864 – św. Jacek, potem ,,Prezydent”), południowe (1869 – Król Piast, ul. Bałtycka) i północne (1898 – Wyzwolenie, ul. Bytomska) – nazwy polskie od 1922 r. Już w pierwszym okresie swego istnienia należała do największych i najlepiej wyposażonych kopalń na Górnym Śląsku. W 1873 r. roczne wydobycie kopalni ,,Król” po raz pierwszy przekroczyło milion ton węgla. W latach 30. XX w. kopalnię podzielono na: ,,Prezydent Mościcki” i ,,Barbara-Wyzwolenie” . W 1870 r. powstała kopalnia ,,Gräffin Laura” (od 1936 r. ,,Chorzów”) w Chorzowie Starym. W 1970 r. kopalnie „Barbara- Wyzwolenie” i „Chorzów” połączono w jedną o nazwie ,,Barbara-Chorzów, zaś kopalnię ,,Prezydent” włączono jako rejon do kopalni ,,Polska” w Świętochłowicach. Koniec eksploatacji tej pierwszej nastąpił w 1993 r., a tej drugiej – w 1995 r. Oprócz wieży wyciągowej szybu „Prezydent” na zespół historycznej  zabudowy kopalnianej składają się następujące, oznakowane obiekty:

– historyczna brama wjazdowa od strony ul. T. Kościuszki wraz z ogrodzeniem,

– dawny budynek zakładowej straży pożarnej,

– dawny budynek mieszkalny sztygarów,

– budynek dawnego kasyna,

– budynek dawnej skraplarni powietrza, (powyższe obiekty stanowią części kompleksu „Sztygarka” i można je zwiedzać) oraz:

– budynek dawnego magazynu,

– budynek dawnej łaźni,

– budynek dawnej maszynowni szybu „Erbreich II”,

– budynek dawnego nadszybia szybu „Erbreich I” później „Wojciech”,

– budynek dawnej maszynowni szybu „Erbreich I” później „Wojciech”,

– dawny budynek biurowy z łaźniami dla urzędników

NAGRODY I WYRÓŻNIENIA

• 2020 Chorzowski Diament za pozytywne wzorce prowadzenia biznesu
• 2019 Złoty Laur Umiejętności i Kompetencji
• 2018 Perła Europy za efektywne wykorzystanie dofinansowania projektów ze środków unijnych
• 2016 Najaktywniejszy przedsiębiorca na rzecz INDUSTRIADY
• 2015 Nagroda Chorzowskiego Przedsiębiorcy Roku, w kategorii „gastronomia” dla „Restauracji Prezydent”
• 2015 Gazele Biznesu
• 2014 Nagroda Euro-Partner, dla najlepszych przedsiębiorców w kraju, spełniających standardy Unii Europejskiej przyzn. RIG

GŁÓWNE ATRAKCJE

• Wieża Wyciągowa Szybu Prezydent wraz z tarasem widokowym Restauracja Prezydent – w byłej kantynie dla inżynierów i sztygarów. W okresie międzywojennym bawili tutaj m.in.: Prezydenci RP S. Wojciechowski, I. Mościcki czy wybitny górnośląski działacz W. Korfanty
• Kawiarnia Pod Wieżą – tu kiedyś mieszkali sztygarzy
• Magazyn Ciekłego Powietrza. Tu odbywają się koncerty, wydarzenia kulturalne i teatralne, imprezy towarzyskie oraz eventy. Dawniej łaźnia wojskowa i kopalniana skraplarnia powietrza.

WYSTAWY STAŁE

„Gruba Bluesa” to miejsce spotkania wokół muzyki i kulturowych tradycji Śląska. Gromadzi zbiory dokumentów i pamiątek śląskiej muzyki rockowej, bluesowej, ale i jazzowej, ośrodek zdarzeń towarzyskich, artystycznych, edukacyjnych i naukowych, a w niedalekiej przyszłości także biblioteka, czytelnia, archiwum i mediateka. To też Galeria Sztuki, a więc przestrzeń na wystawy związane z muzyką i twórczością śląskich artystów. W końcu Gruba to Galeria Muzyków i Muzyki – miejsce pamięci i przypominania.

IMPREZY STAŁE

• Chorzowski Teatr Ogrodowy
• Festiwal Bluesowa Barbórka
• Bluestracje
• Festiwale Naukowe
• Festiwal Lauba Pełno Bluesa
• Vinyl Festiwal 8.
• koncerty bluesowe, jazzowe, rockowe
• Święto Wina Beaujolais Nouveau
• Andrzejki
• Bale Sylwestrowy i Karnawałowy
• Industriada
• projekty edukacyjne

OFERTA EDUKACYJNA

• przedszkola
• szkoły podstawowe (kl. I-III)
• szkoły podstawowe (kl. IV-VI)
• szkoły podstawowe (kl. VII - VIII)
• Gruba Bluesa - przestrzeń dla miłośników muzyki w każdym wieku.

OFERTA KOMERCYJNA / KULTURALNA        

• konferencje
• koncerty
• spotkania
• imprezy (urodziny, wesela)
• wystawy
• warsztaty
• spektakle
• festiwale muzyczne
• imprezy taneczne

UDOGODNIENIA DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYC: WC / miejsce parkingowe (wydzielona koperta) / podjazd do wejścia dla wózków inwalidzkich / podjazdy dla wózków inwalidzkich wewnątrz obiektu i możliwość poruszania się na wózku wewnątrz obiektu

UDOGODNIENIA DLA DZIECI: plac zabaw / przewijak / organizacja urodzin

WI-FI: tak

ZAKAZ PALENIA: tak

WC: tak

PRZEDZIAŁ WIEKOWY: dla wszystkich

CZAS ZWIEDZANIA: 1-2 h

JĘZYKI: polski / angielski / niemiecki

ZWIERZĘTA: tak

PARKING: tak / bezpłatny

GASTRONOMIA: tak / restauracja Sztygarka (kuchnia śląska i europejska)

SKLEP: nie

ATRAKCJE DODATKOWE: plac zabaw / park

MOŻLIWOŚĆ NOCLEGU: tak / Pensjonat Pod Wieżą, 11 pokoi

DNI I GODZINY OTWARCIA: https://sztygarka.pl/kontakt/ 

CENNIK: https://sztygarka.pl/restauracja/menu-restauracji-2-2/

PŁATNOŚCI: wstęp bezpłatny / gotówka / karta płatnicza / przelew

POTRZEBNA REZERWACJA: dla grup

Obecnie Szyb Prezydent jest niecznynny dla zwiedzających z przyczyn technicznych.

1:38​ - Chorzów, Szyb Prezydent, Kompleks Sztygarka