Maszynownia Żywiołów – nowoczesne centrum edukacji w Kopalni w Tarnowskich Górach

Woda. Jeden z żywiołów, bez którego nie ma życia, ale też nie byłoby wpisu „Kopalni rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach” na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. I to właśnie dlatego woda jest motywem przewodnim narracji w oddanej do użytku Maszynowni Żywiołów przy Zabytkowej Kopalni Srebra. Oficjalne otwarcie odbyło się 18 kwietnia 2024 r.

Maszynownia Żywiołów to niezwykłe centrum edukacji, poświęcone żywiołom, które od wieków kształtują nasz świat. Na pierwszym planie ukazana jest fascynująca historia wody – tego istotnego źródła życia, które nie tylko odgrywa kluczową rolę dla naszej codzienności, ale także ma nadzwyczajnie ważne znaczenie w kontekście historycznym. Miejsce to przypomina o czasach, gdy woda z Tarnowskich Gór stała się niezbędnym zasobem dla rozwijającej się konurbacji górnośląskiej.

– Bezpośrednio lub pośrednio wszystko, co nas otacza, zawdzięczamy górnictwu. Jednocześnie musimy pamiętać, że kopalnia srebra (jak i każda inna kopalnia) spowodowała zmiany w środowisku naturalnym. Jesteśmy przekonani, iż na przykładzie przemysłu tarnogórskiego poruszanie tematów czterech żywiołów a tak właściwie naszej bytności na ziemi pozwoli nam zmienić świadomość, aby nie szkodzić środowisku, a przynajmniej żyć w zgodzie z nim – mówi Zbigniew Pawlak, prezes Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, które doprowadziło do jedynego w woj. śląskim wpisu na listę UNESCO oraz zarządza Zabytkową Kopalnią Srebra i Sztolnią Czarnego Pstrąga.

Jednak Maszynownia Żywiołów to nie tylko podróż przez dzieje wody. To także przestrzeń, do tzw. edukacji ekologicznej. Najnowsze technologie i innowacje ułatwiające życie mają za zadanie kształtować codzienne nawyki i zachowania, dzięki którym możemy dbać o nasze środowisko. I to w sposób bardzo nowatorski. W podróż śladami żywiołów (z naciskiem na wodę) zabierają Karlik oraz Gwarek. Postaci zostały stworzone na wzór popularnej wśród najmłodszych gry Minecraft.

– Woda to jeden z naszych najcenniejszych zasobów naturalnych, jednak wciąż ponad 2,2 mld ludzi ma do niej ograniczony dostęp. W Polsce mamy stres wodny – wielkość odnawialnych zasobów wody słodkiej przypadająca na mieszkańca wynosi niecałe 1,6 tys. m3. Dlatego niezbędne są innowacyjne rozwiązania w infrastrukturze wod-kan, takie jak zdigitalizowane sieci wodno-kanalizacyjne oraz oczyszczalnie ścieków. W Veolii wdrażamy  zaawansowane technologie, np. satelitarną detekcję wycieków w Tarnowskich Górach, a także optymalizujemy procesy, aby oszczędzać wodę – mówi Luiz Hanania, prezes zarządu, dyrektor generalny Grupy Veolia w Polsce. Wierzę, że Maszynownia Żywiołów połączy świat nauki i biznesu w ważnych działaniach na rzecz planety i społeczeństwa, promując racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych, właściwe korzystanie z wody i ochronę jej zasobów- dodaje prezes Hanania.

Dzięki projektowi została udostępniona maszynownia – nieczynny dotąd budynek maszyny wyciągowej kopalni. Sam budynek został zaprojektowany przez znanego projektanta Rudolfa Witwickiego i oddany do użytkowania w 1976 roku. Znajduje się na terenie kompleksu Zabytkowej Kopalni Srebra wraz z przyległym Skansenem Maszyn Parowych. Maszyna wyciągowa wewnątrz obiektu została wyłączona z eksploatacji w 2009 roku. Wtedy też budynek został zamknięty.

Maszynownia zyskała drugie życie dzięki współpracy wielu partnerów: Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, przedsiębiorstwa Veolia, fundacji Veolia, firm: Viessmann, Ogrzewanie Lodem – SolarEis.pl, Viessmann Climate Solutions, SolarEdge Polska, PROTE Technologie dla Środowiska oraz Politechniki Śląska, jako partnera naukowego i GZM. Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii – partnera strategicznego jedynych w regionie obiektów z listy UNESCO.

–W pędzie współczesnego świata często nie zauważamy wielu dobrych rzeczy, dlatego dzisiejsze otwarcie Maszynowni Żywiołów, to wyjątkowa okazja, by nie tylko docenić niezwykłe dziedzictwo regionu, ale jednocześnie zwrócić uwagę na kwestie wyjątkowo ważne dla Fundacji Veolia Polska, czyli zrównoważony rozwój oraz ochronę środowiska naturalnego, w tym zasobów wodnych – mówi Izabela Rakuć-Kochaniak, prezeska zarządu Fundacji Veolia Polska i dyrektorka CSR Grupy Veolia w Polsce. – Postanowiliśmy wesprzeć Maszynownię Żywiołów, bo wierzę, że to miejsce stanie się inspiracją do refleksji nad naszym wpływem na otaczającą nas przyrodę oraz motywacją do podejmowania działań na rzecz jej ochrony.

Teraz czas na stworzenie oferty/ produktu turystycznego skierowanego zarówno do grup szkolnych, jak i turystów indywidualnych. Pierwsi zwiedzający będą mogli poznać Karlika i Gwarka w maju.

To plany na najbliższe tygodnie, a w dłuższej perspektywie obok maszynowni ma powstać jeszcze jeden budynek (połączony z nowo otwartym centrum edukacji pod ziemią).

Źródło: www.kopalniasrebra.pl