Światowa Lista Dziedzictwa Kulturowego UNESCO to wielkie wyróżnienie dla atrakcji turystycznej. Na liście znajdują się obiekty kulturowe i naturalne o „wyjątkowej powszechnej wartości” dla ludzkości. Od 2017 roku wpisem na tą prestiżową listę pochwalić się mogą Tarnowskie Góry. Jest jeszcze krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego, na której od 2018 roku znajduje się m.in. Barbórka oraz tradycje wytwarzania koronki koniakowskiej.W marcu 2023 na tą prestiżową listę wpisane zostały kolejne 3 tradycje i zwyczaje ze Śląskiego! Jakie?
Ratyfikowana przez Polskę Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego nakłada na Państwa-Strony obowiązek inwentaryzacji przejawów tego dziedzictwa, znajdujących się na ich terytoriach zgodnie z zaleceniami i standardami Konwencji. Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego ma charakter wyłącznie informacyjny i stanowi realizację tego wymogu poprzez dokumentację żywego niematerialnego dziedzictwa naszego kraju. Decyzją wicepremiera, ministra kultury i dziedzictwa narodowego, na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego trafiły zwyczaje i tradycje ze Śląskiego:
Położony w zachodnim łuku Karpat Beskid Śląski, charakteryzuje się surowymi warunkami przyrody, co warunkowało rozwój lokalnej gospodarki oraz rzemiosło, miejscowi górale musieli korzystać z zasobów, które były dostępne lokalnie, w przypadku plecionkarstwa był to korzeń świerka, który porasta tamtejsze lasy.
wideo: Fundacja Serfenta
Zwyczaje związane z kultem św. Barbary oraz tradycje górników kopalni kruszcowych na ziemi tarnogórskiej stanowią kluczowy element tożsamościowy miejscowej ludności, skupionej wokół Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej oraz lokalnych parafii. W ramach organizowanych każdego roku uroczystości Barbórkowych, w parafii Świętych Piotra i Pawła w Tarnowskich Górach wystawiana jest bulla Papieska z 1747 roku, potwierdzająca założenie Bractwa Świętej Barbary w Tarnowskich Górach.
fot. niematerialne.nid.pl
Początkiem zbiorowego muzykowania były śpiewy religijne związane z kultem św. Barbary, patronki górników. Przed zjazdem pod ziemię górnicy spotykali się na modlitwę i śpiewy. To wspólne wykonywanie pieśni tworzyły pomiędzy górnikami wyjątkową więź duchową. Z czasem śpiewom zaczęły towarzyszyć instrumenty. Zorganizowany ruch muzyczny i zwyczaj muzykowania w górniczej orkiestrze dętej na Górnym Śląsku sięga drugiej połowy XIX wieku. Tradycje gry na instrumentach przekazywane były – i nadal są – z pokolenia na pokolenie. Tradycje gry na instrumentach przekazywane były – i nadal są – z pokolenia na pokolenie. Dawniej umiejętność ta bywała przydatna w zdobyciu pracy na kopalni, ale i w razie powołania do wojska (wojskowy rodowód orkiestr dętych). Stanowiła też nierzadko przepustkę do lepszego życia a orkiestry górnicze, stały się trwałym elementem krajobrazu Górnego Śląska.
fot. niematerialne.nid.pl
fot. Miasto Jastrzębie - Zdrój