W roku 2023 przypada 170 rocznica powstania Górnośląskich Kolei Wąskotorowych oraz 20 rocznica rozpoczęcia działalności Stowarzyszenia Górnośląskich Kolei Wąskotorowych, które od roku 2003 na mocy umów z władzami samorządowymi Bytomia, Tarnowskich Gór i Miasteczka Śląskiego zarządza koleją wąskotorową. Główne obchody obu tych rocznic planowane są na wrzesień bieżącego roku, jednakże wydarzenia z nimi związane będą się działy przez cały rok.
Górnośląskie Koleje Wąskotorowe to jedna z bardziej rozpoznawalnych atrakcji turystycznych województwa śląskiego, a zarazem najstarsza nieprzerwanie czynna kolej wąskotorowa na świecie. W tym roku obchodzi swój ważny jubileusz. Co warto o niej wiedzieć?
Ta historyczna kolej wąskotorowa łączy Bytom, Tarnowskie Góry i Miasteczko Śląskie umożliwiając dojazd, między innymi, do wpisanej na Światową Listę Dziedzictwa Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach oraz nad Zalew Nakło – Chechło. Wąskotorówka jest członkiem Szlaku Zabytków Techniki od momentu jego powstania.
Rok 2022 był wyjątkowy dla Górnośląskich Kolei Wąskotorowych – po blisko czterdziestu latach na wąskich torach ponownie pojawił się parowóz – symbol dawnej kolei, zabytek techniki i wielka atrakcja turystyczna. Parowóz „Ryś”, bo o nim mowa, choć ma ponad siedemdziesiąt lat, przez cały sezon 2022 dzielnie prowadził pociągi pomiędzy Bytomiem, Tarnowskimi Górami a Miasteczkiem Śląskim przyciągając rzesze turystów z bliższych i dalszych rejonów Polski i Europy. Przywrócenie parowozu do ruchu było możliwe dzięki finansowemu zaangażowaniu władz Bytomia, Fundacji Orlen, Stowarzyszenia Górnośląskich Kolei Wąskotorowych, przeszło dwustu indywidualnych darczyńców, którzy wsparli przedsięwzięcie za pośrednictwem portalu Zrzutka.pl oraz kilku górnośląskich firm. Parowóz to jednak nie wszystko – dzięki środkom z Bytomskiego Budżetu Obywatelskiego udało się wyremontować kolejne 550 metrów toru w tym mieście.
Oprócz samorządów wąskotorówkę wsparło też wiele firm. Największymi darczyńcami były Polskie Linie Kolejowe, które przekazały kilkadziesiąt ton szyn kolejowych i elementów mocujących oraz Spółka Restrukturyzacji Kopalń, która podarowała kilkanaście unikatowych przemysłowych wagonów, kilka kopalnianych lokomotyw oraz kilometr toru.
W roku 2022 pociągi Górnośląskich Kolei Wąskotorowych kursowały od końca stycznia do drugiej połowy października. W tym czasie wąskotorówka przewiozła około 20 tysięcy podróżnych, jej pociągi pokonały około 5,5 tysiąca kilometrów. Obecnie pociągi nie kursują ze względu na trwające remonty torów oraz budowę tunelu pieszo – rowerowego na ulicy Częstochowskiej w Tarnowskich Górach.
Rok 2023 również będzie intensywny dla kolejarzy wąskotorowych – w planach są dwie ważne inwestycje. Pierwsza z nich to budowa nowego peronu w Tarnowskich Górach, która będzie możliwa dzięki zaangażowaniu władz Tarnowskich Gór.
„Wspieranie wąskotorówki to dla nas obowiązek i powód do niezwykłej dumy - tylko u nas najstarsza kolej tego typu w Europie istnieje i działa do dziś, w dodatku dowozi gości do Zabytkowej Kopalni Srebra czy innych – jedynych w regionie - zabytków wpisanych na Listę światowego dziedzictwa UNESCO” – mówi Arkadiusz Czech, Burmistrz Tarnowskich Gór ciesząc się z wykonanych i planowanych w najbliższej przyszłości prac przy wąskotorówce. Burmistrz zwraca też uwagę, że użytkowana od niedawna przez SGKW parowa lokomotywa „Ryś” dodatkowo wpisuje się w tarnogórskie dziedzictwo. – „Druga rewolucja przemysłowa w naszym mieście pod koniec XVIII wieku zaczęła się od sprowadzenia do nas maszyny parowej. Teraz po latach przerwy gościmy u nas znowu parowóz. Jak się z tego nie cieszyć?” – wskazuje burmistrz.
Istotne przedsięwzięcie to również przebudowa stacji Miasteczko Śląskie Wąskotorowe. Ta realizowana przez władze samorządowe Miasteczka Śląskiego inwestycja jest szczególnie interesująca – stacja kolei wąskotorowej stanie się częścią nowopowstającego centrum przesiadkowego w Miasteczku Śląskim. Będzie to jedyne w Polsce miejsce, gdzie podróżni będą mogli łatwo i wygodnie przesiąść się z wąskotorówki do pociągu kolei normalnotorowej czy autobusu miejskiego, a turyści korzystający z samochodów będą mieli możliwość zostawienia swoich pojazdów na dogodnie zlokalizowanym i bezpiecznym parkingu.
„Rozbudowa stacji wąskotorowej Miasteczko Śląskie w ramach budowy centrum przesiadkowego pozwoli wykorzystać ogromny potencjał turystyczny kolejki wąskotorowej. W połączeniu z komunikacją kolejową, autobusową, a nawet lotniczą (pierwszy przystanek kolejowy od lotniska w Pyrzowicach), istniejącymi i planowanymi szlakami rowerowymi oraz atrakcjami historycznymi i przyrodniczymi naszego miasta daje szansę na stworzenie naprawdę ciekawego produktu turystycznego. Jesteśmy co prawda dopiero na początku tej drogi, ale nowa stacja wąskotorowa to duży krok naprzód w budowaniu atrakcyjności turystycznej Miasteczka Śląskiego i okolicznych miejscowości” – mówi burmistrz Miasteczka Śląskiego, Michał Skrzydło
