Wielkanoc na Szlaku Zabytków Techniki

Wielkanoc to najbardziej uroczyste święto chrześcijańskie, obchodzone na pamiątkę zmartwychwstania Chrystusa. Tradycje wielkanocne są bogate i bardzo różnorodne - w zależności od regionu, miasta, wsi a nawet... domu! Chcielibyśmy przedstawić Wam kilka najciekawszych i zachęcić do odkrywania ciekawych obyczajów również na Szlaku Zabytków Techniki.

Najważniejszym symbolem Świąt Wielkanocnych są jajka czyli po śląsku kroszonki - tradycyjnie jednokolorowe i ozdabiane w przeciwieństwie do pisanek –  poprzez wydrapywanie a nie malowanie. Jeśli chcecie obejrzeć prawdziwe arcydzieła wykonywane w tej technice zapraszamy was na Nikiszowiec do Muzeum Historii Katowic, na wystawę „Kruche Arcydzieła - wystawa Kroszonek Leszka Jęczmyka”. Jeśli wystawa Was zainspiruje to zapraszamy na warsztaty tworzenia dekoracji wielkanocnych do Miejskiego Domu Kultury Giszowiec, które odbędą się 07 kwietnia.

Najważniejszym symbolem Świąt Wielkanocnych oprócz jajek zwanych kroszonkami (tradycyjnie w jednym kolorze i ozdabianych w przeciwieństwie do pisanek poprzez wydrapywanie)  był hazok i kocanki. Hazok czyli zajączek przynosił drobne prezenty, które ukrywane były w mieszkaniu lub ogrodzie. Największą atrakcją dla dzieci była sama przyjemność poszukiwania ich. Kocanki, jako symbol rodzącego się po zimie życia, służyły do wykonywania palm wielkanocnych. Wierzono, że połknięcie poświęconej bazi leczy wszelkie choroby gardła i żołądka.

W ten weekend będzie okazja poszukać wspólnie wielkanocnych jaj poukrywanych przez hazoka na zabytkowej stacji Kolejki Wąskotorowej w Rudach. Muzeum Dawnych Rzemiosł w Żarkach z kolei zaprasza najmłodszych na kreatywne warsztaty wielkanocne. Będzie możliwość stworzenia – ulepienia, pomalowania lub wyszycia własnego wielkanocnego zajączka, ozdabianie jajek lub babeczek wielkanocnych.

Dla zapewnienia sobie zdrowia praktykowano również mycie i obmywanie w zimnej wodzie - w potokach lub w źródłach. Ta tradycja była znana i powszechnie praktykowana na terenie całego naszego kraju, ale już Świyncelnik jest nieznanym nigdzie indziej śląskim zwyczajem wielkanocnym. Kultywowany był w Połomii, nieopodal Wodzisławia Śląskiego, a w podobnej formie również w okolicach Ustronia. Do dziś piecze się na tych terenach drożdżowe ciasta, nadziewane wędzonym boczkiem, kiełbasą oraz szynką. Na Śląsku Cieszyńskim królowało ciasto drożdżowe, zatem świąteczny stół zdobiły majestatyczne baby wypiekane w glinianych "babówkach" - niektóre z nich były naprawdę ogromne. Wszystkich pasjonatów kultury ludowej zapraszamy do odwiedzenia Muzeum Ustrońskiego. W jego posiadaniu znajdują się przepisy na baby robione aż z 40 jaj! Poznacie w nim tradycje związane z obrzędowością i życiem codziennym mieszkańców Śląska Cieszyńskiego.

 Odmianą Świyncelnika na Śląsku Cieszyńskim był murzin (ciasto ciemny kolor zawdzięczało mące pełnoziarnistej). Tajemnicą wyjątkowego  smaku był rozczyn, sporządzony w wywarze z gotowanej szynki, którą go nadziewano. W opolskim wypiekano szołdrę, zwaną w okolicach Bytomia i Katowic szczoder lub soder - był to rodzaj pieczywa różnej wielkości z zapiekaną kiełbasą lub szynką. Słodką odmianą był chlebiczek owocowy - przysmak typowy dla kuchni Śląska Cieszyńskiego. To popularny, szczególnie w Ustroniu, drożdżowy specjał nadziewany owocami i bakaliami. Potrawa ta, jak i murzin  wpisane są  na Listę produktów tradycyjnych.

Jeśli interesuje Was historia kuchnią pisana – koniecznie wybierzcie się do Muzeum Chleba, Szkoły i Ciekawostek. Znajduje się tu kilka tysięcy eksponatów związanych z tradycją piekarską i cukierniczą. Zgromadzono tu również sporo eksponatów związanych z dawnym życiem codziennym.

W Wielki Piątek z kolei spożywano  chleb z popiołem na znak męki pańskiej. Odbywały się różnego rodzaju procesje - np. konne objeżdżanie pól i gospodarstw z uproszeniem błogosławieństwa i urodzaju. W Ustroniu-Polanie i Tychach-Cielmicach do dziś odbywa się procesja z udziałem żywych zwierząt, w Skoczowie natomiast organizowane jest misterium upamiętniające wjazd Jezusa do Jerozolimy. W Wielką Środę praktykowano palenie żuru (palenie skoczek) i wypędzanie Judasza. Wspominając śmierć Jezusa Chrystusa odbywały się nabożeństwa wielkopostne polegające na symbolicznym odtworzeniu drogi Jezusa Chrystusa idącego na śmierć i złożenia go do grobu. Z tej okazji chcemy zaprosić Was na wyjątkową Drogę Krzyżową w zabrzańskich podziemiach Kopalni Guido.  Drogę Krzyżową zakończy msza święta, a ofiara zebrana w jej trakcie zostanie przekazana na pomoc dla ukraińskich rodzin. Ze względu na ograniczoną liczbę uczestników konieczna jest wcześniejsza rezerwacja.  Zapraszamy!