Muzeum Drukarstwa. Nowa Wystawa Pour Feliciter. Świąteczne i noworoczne druki okolicznościowe

Okres Świąt Bożego Narodzenia oraz Nowego Roku to czas składania życzeń. Nowe technologie komunikowania się zmieniają nasze zachowania, ale kartka z życzeniami dostarczona tradycyjnie przez listonosza z pewnością każdego nadal raduje. Zapraszamy do obejrzenia nowej wystawy w Muzeum Drukarstwa.

Artyści oraz kolekcjonerzy w okresie świątecznym tworzyli i obdarowywali swoich znajomych własnoręcznie zrobionymi, niskonakładowymi grafikami okolicznościowymi. Kartki te, popularnie nazywane PF-kami, są oznaczone słowami POUR FELICITER lub w skrócie PF co można przetłumaczyć „Szczęśliwego Nowego Roku!”. Oprócz obrazu graficznego karty zawierały imię i nazwisko osoby składającej życzenia oraz datę nowego roku. Często życzenia były rozwijane na odwrocie kartki. W okresie Świąt Wielkanocnych wysyłano tzw. allelujki. Karty PF prawdopodobnie po raz pierwszy wykonano w 1827 roku. Spopularyzował je hrabia Karel Chotek. Były wykonywane w Czechach, Niemczech, Austrii. W okresie międzywojennym trafiły do Polski i były tworzone przez czołowych grafików tego okresu takich jak Rudolf Mękicki, Stefan Mrożewski, Ludwik Tyrowicz czy Czesław Borowczyk. Szczytowy rozwój tej formy graficznej nastąpił w drugiej połowie XX wieku i zbiegł się z popularnością ekslibrisu. Druki PF wychodziły z pracowni najwybitniejszych grafików. Otrzymanie takiego druku okolicznościowego dowodziło szczególnej więzi pomiędzy wysyłającym (grafikiem) a osobą obdarowaną, a same kartki szybko stały się pożądanym obiektem kolekcjonerskim.

Tematyka PF-ek jest bardzo różnorodna. Znajdujemy motywy religijne, związane ze Świętami Bożego Narodzenia tj. aniołki, diabełki, gwiazdki, choinki, bombki, świeczki i wiele innych atrybutów świątecznych. Częstym motywem są krajobrazy zimowe, scenki rodzajowe, szopki lub dawne obrzędy ludowe. Nie rzadko grafik w swojej kompozycji wykorzystywał symbolikę upływu czasu, a więc pojawiał się zegar, klepsydra. Wykorzystywano motywy roślinne zwiastujące adresatowi szczęście i obfitość w kolejnym roku takie jak jemiołę czy koniczynę czterolistną. Karty Pour Féliciter były także często wykonywane na zamówienie. Wtedy, tak jak w ekslibrisie, artysta wkomponowywał do swojej grafiki motywy opisujące zamawiającego takie jak: architekturę miejsca zamieszkania, uprawiany zawód, zainteresowania, hobby. Karty często zawierały motyw satyryczny opisujący przywary nadawcy w sposób lekki i żartobliwy.

Karty świąteczne i noworoczne były wykonywane różnorodnymi technikami graficznymi, ale stosowano także kolaż, wycinankę, rysunek, techniki malarskie a nawet fotografię. Oczywiście karty wykonane technikami szlachetnymi są najcenniejsze. Na wystawie najwięcej jest prac wykonanych w technice drzeworytu, linorytu i litografii ale są i wklęsłodruki – miedzioryty i akwaforty. Zaprezentowane grafiki pochodzą ze zbiorów Władysława Owczarzego oraz Leszka Samińskiego. Zapraszam do obejrzenia prac zebranych na dzisiejszej wystawie. Niech klimat tych grafik przybliży Państwu czas zbliżających się Świąt.